Niepełnosprawność w świetle prawa

17 / luty / 2025

Niepełnosprawność to stan, który ma ogromny wpływ na życie osoby, zarówno w aspekcie fizycznym, jak i społecznym. Zgodnie z przepisami ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, niepełnosprawność oznacza trwałą lub okresową niezdolność do pełnienia ról społecznych, co wynika z długotrwałego lub stałego naruszenia sprawności organizmu. Jednym z kluczowych skutków tej sytuacji jest niemożność wykonywania pracy, co często stanowi podstawę w ocenie stanu zdrowia pacjenta i ustaleniu jego stopnia niepełnosprawności.

Definicja niepełnosprawności

Zgodnie z przepisami prawa niepełnosprawność to niemożność efektywnego pełnienia ról społecznych, co oznacza trudności w codziennych obowiązkach wynikających z pozycji społecznej. Osoba z niepełnosprawnością zmaga się z ograniczeniami, które mogą uniemożliwiać jej pełne korzystanie z przysługujących jej praw i przywilejów. Obejmuje to zarówno trudności w życiu zawodowym, jak i codziennym funkcjonowaniu w sferze społecznej.

Aspekty oceny niepełnosprawności

Ważnym punktem w rozumieniu niepełnosprawności jest fakt, że ocena tego stanu nie opiera się wyłącznie na samym stanie zdrowia, ale także na rzeczywistych ograniczeniach w codziennym funkcjonowaniu osoby. Zgodnie z przepisami prawa, orzecznictwo o niepełnosprawności uwzględnia zarówno aspekty fizyczne, jak i psychiczne oraz społeczne funkcjonowanie człowieka. Przykładowo, naruszenie sprawności organizmu może, ale nie musi prowadzić do uznania osoby za niepełnosprawną, jeśli trudności wynikające z tego stanu nie powodują istotnych ograniczeń w życiu codziennym, zawodowym i społecznym.

Biegły sądowy a orzeczenie o niepełnosprawności

Większość spraw, z którymi biegły sądowy ma do czynienia, dotyczy osób, u których występuje
niepełnosprawność – wrodzona lub nabyta. Często są to sytuacje, w których pacjenci borykają się z poważnymi ograniczeniami w codziennym funkcjonowaniu, a rola biegłego polega na dokładnej ocenie tych trudności oraz przygotowaniu opinii, która pomoże sądowi w podjęciu decyzji. Biegły sądowy, przygotowując swoją opinię, odpowiada na szereg pytań, które są istotne dla sądu w kontekście sprawy. Opinia biegłego sądowego może dotyczyć następujących obszarów:

• Orzecznictwa sądowego – dotyczy decyzji wydawanych przez sądy w ramach postępowań cywilnych, karnych, administracyjnych i innych. Może obejmować orzeczenia w sprawach o odszkodowanie, majątkowych, rodzinnych i innych.
• Orzecznictwa lekarskiego – dotyczy diagnoz i opinii, które są wykorzystywane w różnych procedurach prawnych, np. w sprawach ubezpieczeń społecznych, wypadków przy pracy, niepełnosprawności.
• Orzecznictwa w sprawach o niepełnosprawność – wydawane przez komisje orzekające o niepełnosprawności, np. Powiatowe Zespoły do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności, które określają stopień niepełnosprawności osoby i wydają odpowiednie orzeczenia, mające wpływ na uprawnienia związane z dostępem do różnych form wsparcia.
• Orzecznictwa w sprawach o kształcenie specjalne – dotyczy orzeczeń wydawanych przez Zespoły Orzekające o Potrzebie Kształcenia Specjalnego dla Dzieci i Młodzieży. Na podstawie takiego orzeczenia dziecko może uzyskać specjalistyczne wsparcie w nauce, np. poprzez dostosowanie programu nauczania, zajęcia rewalidacyjne itp.
• Orzecznictwa w sprawach o zdolność do czynności prawnych – dotyczy orzeczeń wydawanych przez sądy w sprawach dotyczących zdolności osoby do podejmowania czynności prawnych.
• Orzecznictwa w sprawach o stopień zaawansowania choroby – dotyczy orzeczeń lekarskich stwierdzających stopień zaawansowania choroby, co jest istotne przy ubieganiu się o świadczenia rentowe, emerytalne czy inne formy wsparcia.
• Orzecznictwa administracyjnego – dotyczy decyzji administracyjnych, które są wydawane przez organy administracji publicznej, np. w sprawach o przyznanie świadczeń socjalnych, świadczeń opiekuńczych itp.
• Orzecznictwa w sprawach o alimenty, opiekę nad dzieckiem, rozwód – dotyczy orzeczeń sądowych w kwestiach rodzinnych, takich jak zasądzenie alimentów, ustalenie opieki nad dziećmi po rozwodzie itp.
• Orzecznictwa w sprawach o odpowiedzialność zawodową – gdzie bada się zaniedbania lub naruszenia zasad etycznych i zawodowych.